nedjelja, 10.04.2011.
VITAMIN A - RETINOL - BETAKAROTEN
1) VITAMIN A (RETINOL)
- esencijalni nutrijent,visokomolekulski alkohol
- topljiv u mastima (biljnim uljima) i alkoholu
- vezan za specifične nuklearne receptore sudjeluje u sintezi proteina
- važan za kontrolu rasta i razvoja epitelnog tkiva (diferencijaciju)
- sudjeluje u stvaranju vidnog pigmenta (rodopsina/vidnog purpura)
o nalazi se u stanicama mrežnice oka
o ima veliku osjetljivost na svjetlost (razlaže se i gubi boju) ŕ odgovoran za noćni vid
- antioksidativno svojstvo (vezuje se za slobodne radikale)
- u organizmu se pojavljuje u više oblika pa spada u skupinu retinoida (derivata retinoične kiseline)
- cikloheksanski prsten molekulske formule C20H30O
o tri –CH3 skupine i pobočni lanac s četiri dvostruke veze
o sadrži i primarnu –OH skupinu
- narančasto viskozno ulje
- namirnice: jetra,mlijeko i mliječni proizvodi,maslac,žutanjak,riba
o u esterificiranom obliku prisutan u životinjskim tkivima
- u biljkama se nalazi u obliku provitamina A (b-karotena) kojeg nazivamo KAROTEN
- RDA je za odrasle muškarce i žene 800 – 1000 Ľg
- deficit nastaje zbog
o neadekvatne prehrane
o kroničnih bolesti kod kojih je smanjena apsorpcija masti
o pr. hipovitaminoze A je noćno sljepilo (niktalopatija) ŕ smanjenje sposobnosti adaptacije na tamu
- višak nastaje zbog unošenja količina većih od dopuštenih
o kod djece zbog samoinicijativne pojačane terapije od strane roditelja
o kod odraslih zbog dugotrajnog liječenja dermatoloških bolesti (akne,psorijaza) ili dugotrajne automedikacije
o crvenilo kože,svrbež
o glavobolja,mučnina
- unošenje prevelikih količina ŕ ac. trovanje
o ljuštenje kože zbog suhoće
o umor,nesanica
o edemi
o oštećenje jetre i živaca
o bol u kostima i mišićima
o višak b-karotena akumulira se u epidermi te se ne može prevesti u vit. A te dobiva žućkastu boju ŕ toxičnost (uzimanje pod nadzorom liječnika)
